Εξέγερση της Γκουάνγκτζου

Το κίνημα για τον εκδημοκρατισμό της πόλης Γκουάνγκτζου, ή η εξέγερση του Γκουάνγκτζου (Χάνγκουλ : 광주 민주화 운동, Χάνζα : 光州民主化運動) ήταν μια λαϊκή, φοιτητική και συνδικαλιστική εξέγερση, που διαδραματίστηκε στο κέντρο της πόλης της Gwangju στη Νότια Κορέα και η οποία ξεκίνησε στις 18 Μαΐου 1980. Κατά τη διάρκεια αυτής της εξέγερσης, οι πολίτες ξεσηκώθηκαν κατά της δικτατορίας του Chun Doo-hwan, ο οποίος ανέβηκε στην εξουσία μετά τη δολοφονία του προέδρου Παρκ Τσουνγκ-χι το 1979. Οι εξεγερμένοι πήραν τον έλεγχο του κέντρου της πόλης μέχρις ότου ο στρατός κατέστειλε βίαια το κίνημα και επανέκτησε τον έλεγχο στις 27 Μαΐου. Η Gwangju ήταν το προπύργιο του ηγέτη της δημοκρατικής αντιπολίτευσης, Κιμ Ντε-τζουνγκ, ο οποίος καταδικάστηκε σε θάνατο μετά από τις ταραχές, αλλά στη συνέχεια του παραχωρήθηκε αμνηστεία.

Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Chun Doo-hwan, αυτό το γεγονός παρουσιάστηκε ως μια εξέγερση υποστηριζόμενη από τους κομμουνιστές, όταν όμως τον διαδέχθηκε ένα πολιτικό καθεστώς, αναγνωρίστηκε ότι ήταν ένα κίνημα του οποίου σκοπός ήταν να υπερασπιστεί τη δημοκρατία ενάντια στη στρατιωτική δικτατορία. Το 1997, οι πρώην πρόεδροι Chun Doo-hwan και Roh Tae-γου κρίθηκαν ένοχοι, μαζί με άλλους 17 κατηγορούμενους, για τις "διασυνδέσεις τους με το πραξικόπημα της 12ης Δεκεμβρίου 1979, την εξέγερση της Gwangju και τα μυστικά κονδύλια", ενώ στη συνέχεια αθωώθηκαν. Το 2002 δημιουργήθηκε ένα εθνικό νεκροταφείο και καθιερώθηκε μια ημέρα μνήμης (η 18η Μαΐου), για να "δικαιώσει" τα θύματα και να " αποκαταστήσει την τιμή τους "

Το γεγονός αυτό αναφέρεται γενικά σαν « 5 1 8 » στα κορεάτικα (« 오일팔 » (Χάνζα : 五一八), προφέρεται « ο ιλ παλ», δηλαδή « πέντε ένα οκτώ» στα ελληνικά) και αναφέρεται στην ημερομηνία της εξέγερσης (5ος μήνας 18η μέρα).

Αίτια

Η δολοφονία του προέδρου Παρκ Τζονγκ-χούι στις 26 Οκτωβρίου 1979, ο οποίος κατείχε την εξουσία για 18 συναπτά έτη, προκαλεί το βίαιο τέλος του αυταρχικού καθεστώτος και πολιτική αναταραχή στη Νότια Κορέα. Ο νέος πρόεδρος Choi Kyu-hah και η κυβέρνηση του είχαν περιορισμένο έλεγχο όσον αφορά στην αυξανόμενη δύναμη του στρατηγού Chun Doo-hwan, ο οποίος πήρε την εξουσία με πραξικόπημα στις 12 Δεκεμβρίου.

Τα δημοκρατικά κινήματα που υπήρχαν στη χώρα, απαγορευμένα υπό του καθεστώτος του Park, αφυπνίζονται εκ νέου. Κατά την διάρκεια του πρώτου τριμήνου του 1980, οι καθηγητές και οι φοιτητές που είχαν εκδιωχθεί εξ αιτίας της προ-δημοκρατικής τους δράσης, ξαναγυρνούν στα πανεπιστήμια και δημιουργούν φοιτητικά συνδικάτα. Aυτοί οι ίδιοι ηγήθηκαν διαδηλώσεων σε εθνικό επίπεδο, διεκδικώντας μια σειρά μεταρρυθμίσεων. Ειδικότερα ζητούσαν την άρση του στρατιωτικού νόμου (που είχε επιβληθεί μετά τη δολοφονία του Park), διεκδικούσαν επίσης τον εκδημοκρατισμό της χώρας, την αύξηση του βασικού μισθού και την ελευθερία του τύπου. Τα αιτήματα αυτά και οι δράσεις έφτασαν στο απόγειό τους με τη διαδήλωση κατά του στρατιωτικού νόμου που έλαβε χώρα στη Σεούλ στις 15 Μαΐου 1980, στην οποία συμμετείχαν περίπου 100.000 φοιτητές και πολίτες.

Η κυβέρνηση απάντησε με πολλά κατασταλτικά μέτρα. Στις 17 Μαΐου, το Υπουργικό Συμβούλιο επέβαλε στρατιωτικό νόμο στο σύνολο της χώρας, συμπεριλαμβανομένου και του νησιού Jeju, το οποίο μέχρι τότε διέφευγε της καταστολής. Τα μέτρα αυτά επέβαλαν το κλείσιμο των πανεπιστημίων, την απαγόρευση της πολιτικής δραστηριότητας και αύξησαν τη λογοκρισία του τύπου. Προκειμένου να επιβληθεί ο στρατιωτικός νόμος, στάλθηκε στρατός σε πολλές περιοχές. Την ίδια μέρα, η αστυνομία έκανε επιδρομή σε μια εθνική συνδιάσκεψη των ηγετών των φοιτητικών συνδικάτων 55 πανεπιστημίων, που είχαν συγκεντρωθεί για να αποφασίσουν σχετικά με την επικείμενη διαδήλωση της 15ης Μαΐου. Είκοσι έξι πολιτικά πρόσωπα, μεταξύ των οποίων ο Kim Dae-jung, προερχόμενος από την επαρχία της Jeolla στον νότο, συνελλήφθησαν με την κατηγορία της διοργάνωσης διαδηλώσεων.

Κατά την περίοδο της δικτατορίας του, ο Park Chung-hee ο οποίος καταγόταν από την επαρχία Gyeongsang, που βρίσκεται στα νότιο-ανατολικά της χώρας, υποστήριξε με οικονομικά και πολιτικά ευεργετήματα τον τόπο καταγωγής του, εις βάρος της επαρχίας Jeolla, στα νότιο-δυτικά. Αυτή η ευνοιοκρατία είχε σαν αποτέλεσμα να γίνει η επαρχία αυτή το λίκνο της αντιπολίτευσης στη δικτατορία και να υποστεί εμμέσως πλήθος διακρίσεων εκ μέρους της κεντρικής εξουσίας. Τελικά, τον Μάη του 1980, η πόλη της Gwangju, πρωτεύουσα της επαρχίας Jeolla του Νότου,έζησε έναν τρομερό ξεσηκωμό κατά του νέου ισχυρού άνδρα του στρατού, του στρατηγού Chun Doo-hwan, ο οποίος μετέτρεψε τις διαδηλώσεις σε λουτρό αίματος με εκατοντάδες νεκρούς πολίτες .

Χρονολογική σειρά των γεγονότων

Το παλιό κτίριο της κυβέρνησης της επαρχίας της Jeolla του Νότου το 2009.

Στις 17 Μαΐου του 1980, η επέκταση στην επαρχία Gwangju της κατάστασης πολιορκίας, που ήταν ήδη σε ισχύ στη Σεούλ, μεταφράζεται σε συλλήψεις πολιτικών στο προπύργιο αυτό της αντιπολίτευσης, και με κλείσιμο των πανεπιστημίων.

Στις 18 Μαΐου 1980, το πρωί, οι φοιτητές συγκεντρώθηκαν στην πύλη του πανεπιστημίου Jônnam, προκειμένου να διαμαρτυρηθούν για το κλείσιμο της σχολής. Στις 9:30 π.μ., είχαν ήδη μαζευτεί περίπου 200 φοιτητές και έρχονται αντιμέτωποι με 30 αλεξιπτωτιστές. Περίπου στις 10 π.μ., ξεκίνησε η σύγκρουση: οι στρατιώτες επιτέθηκαν στους φοιτητές, οι οποίοι αμύνθηκαν ρίχνοντας πέτρες. Στη συνέχεια, η διαδήλωση κινήθηκε προς το κέντρο της πόλης, προς την περιοχή του Geumnamno (στο δρόμο που οδηγεί προς το γραφείο της επαρχίας της Jeollanamdo). Η σύγκρουση επεκτάθηκε και πέρα από αυτή την περιοχή, με αποτέλεσμα το απόγευμα να έχουν κινητοποιηθεί περίπου 2.000 διαδηλωτές. Σε πρώτη φάση, η αστυνομία προσπάθησε να ελέγξει τις διαδηλώσεις του Geumnamno, αλλά στις 16 μ.μ., οι αλεξιπτωτιστές ανέλαβαν τον έλεγχο των επιχειρήσεων. Η άφιξη 686 στρατιωτών, της 33ης και της 35ης ίλης του ιππικού της 7ης ταξιαρχίας, σηματοδότησε την αρχή της βίαιης φάσης της καταστολής, με πολλούς νεκρούς. Στις 20 Μαΐου, το Δημαρχείο και ο τηλεοπτικός σταθμός KBS καταλαμβάνονται από τους διαδηλωτές. Ενώ η εξέγερση εξαπλώθηκε και σε άλλες πόλεις της περιοχής, την 21η Μαΐου, το Gwangju περικυκλώθηκε και απομονώθηκε και στις 22 Μαΐου, οι πολιορκημένοι άρχισαν να οπλίζονται. Ένα συλλαλητήριο στις 23 Μαΐου συγκέντρωσε 150.000 διαδηλωτές. Στις 27 Μαΐου, ο νοτιο-κορεάτικος στρατός μπήκε στην πόλη πυροδοτώντας μια καταστολή που, επισήμως, προκάλεσε διακόσιους νεκρούς ενώ σύμφωνα με τις οργανώσεις υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τα θύματα ήταν αρκετές χιλιάδες.

Οι συνέπειες της εξέγερσης

Οι ετήσιες εκδηλώσεις μνήμης για τη στρατιωτική επέμβαση, μετατρέπονταν κάθε χρόνο σε σημείο συσπείρωσης των αντιπολιτευόμενων. Επτά χρόνια αργότερα, το 1987, οι διαδηλώσεις για την επέτειο της εξέγερσης και η κατακραυγή για τους φόνους που διαπράχθηκαν τότε από τον στρατό, σηματοδότησαν την αρχή της διαδικασίας εκδημοκρατισμού στη Νότια Κορέα.

Επιπλέον, η δήλωση του προέδρου Τζίμι Κάρτερ, στην κυβέρνηση της Νότιας Κορέας, στις 23 Μαΐου 1980, για την αποκατάσταση της τάξης, θεωρήθηκε ως υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών προς το στρατιωτικό καθεστώς εκείνης της περιόδου και ενίσχυσε τα αντι-αμερικανικά αισθήματα στη Νότια Κορέα.

Μόλις το 1988, η κυβέρνηση αναγνώρισε τη σφαγή της Gwangju, και ξεκίνησε τις πρώτες έρευνες έτσι ώστε να αποδοθούν οι ευθύνες. Το 1995, ξεκίνησαν οι διώξεις, και οκτώ άτομα δικάστηκαν και καταδικάστηκαν το 1997. Ωστόσο, τους δόθηκε χάρη από τον ίδιο τον πρόεδρο. Το 2002, το νεκροταφείο που είχαν θαφτεί τα θύματα της σφαγής μετονομάστηκε σε Εθνικό Κοιμητήριο.

Η εξέγερση της Gwangju στην κορεατική κουλτούρα

Η εξέγερση της Gwangju, ενέπνευσε τα ακόλουθα έργα:

Κατά τη διάρκεια της επανάστασης

• Το Τραγούδι του Μάη (오월의 노래, owol-ui nolae), ένα επαναστατικό τραγούδι, που τραγουδούν οι διαδηλωτές, βασισμένο στη μουσική του τραγουδιού του Michel Polnareff " Ποιος σκότωσε τη γιαγιά; "
• Το τραγούδι "Πορεία για τους Πολυαγαπημένους",το"im-eul wihan haengjingog" (임을 위한 행진곡).

Αργότερα

•  Το διήγημα της συγγραφέως Choe Yun, "Εκεί πέρα, πέφτει ένα πέταλο δίχως θόρυβο", που δημοσιεύθηκε στην Κορέα το 1988, είναι η ιστορία της περιπλάνησης μιας τραυματισμένης κοπέλας μετά το θάνατο της μητέρας της και του αδελφού της, που σκοτώθηκε από την αστυνομία κατά τη διάρκεια των ταραχών.
• Ο σκηνοθέτης Τζανγκ Sun-woo εμπνεύστηκε από το βιβλίο της Choe Yun την ταινία του Ένα Πέταλο, που κυκλοφόρησε το 1995.
• Το κορεάτικο δράμα Κλεψύδρα (hangeul: 모래시계 RR: Mo-ραε-shi-gae) που κυκλοφόρησε το 1995.
• Το 2000, ο Hwang Sok-yonk ανασυνθέτει την εξέγερση στο μυθιστόρημα Ο Παλιός Κήπος.
• Το 2006, ο Im Sang-soo προσαρμόζει το μυθιστόρημα του Hwang Sok-yong στην ταινία Ο Παλιός Κήπος που παρουσιάστηκε πριν την πρεμιέρα του όγδοου Ασιατικού φεστιβάλ κινηματογράφου της Τουρ.
• Το 2007, 18 Μαΐου, μια ταινία του Kim Ji-hun.
• Το 2008, στο φιλμ 슈퍼맨이었던 사나이 (Syupeoman ieotdeon sanai), (Ένας Άνθρωπος Που Ήταν Σούπερμαν) του σκηνοθέτη Yoon-Chul Jeong, ο πρωταγωνιστής Lee Hyun-Suk, που πιστεύει ότι είναι ο Σούπερμαν, υποφέρει από επιληπτικές κρίσεις από τις 27 Μαΐου 1980, όταν κατά τη διάρκεια της καταστολής, τραυματίστηκε από μια σφαίρα που παρέμεινε στον εγκέφαλο του, χωρίς να τον σκοτώσει.
• Το 2012, 26 χρόνια της Cho Geun-Hyeon είναι ένα έργο φαντασίας, εμπνευσμένο από τα γεγονότα της εξέγερσης στο Gwangju.
• Το 2013, το βίντεο κλιπ του τραγουδιού Αυτό είναι δικό μου λάθος (슬픈약속) από το κορεάτικο συγκρότημα SPEED (스피드) διαδραματίζεται κατά τη διάρκεια της εξέγερσης.
• Το 2014, ο SeoTaiji συνθέτει, σε συνεργασία με την τραγούδιστρια IU, το τραγούδι Sogyeokdong ανακαλώντας τις αναμνήσεις του και τα συναισθήματά του κατά την περίοδο των ταραχών.
• Το 2016, κυκλοφορεί το βιβλίο Εκείνος που ξανάρχεται, η γαλλική μετάφραση του μυθιστορήματος της κορεάτισας Han Kang, η οποία, σε ένα ύφος διαυγές και αιθέριο, αποτίει φόρο τιμής στους μάρτυρες της δημοκρατίας, ειδικά κατά τη διάρκεια της καταστολής του 1980, όπου οι πολίτες, το πλήθος, η νεολαία είχαν γίνει στόχοι για τα όπλα του στρατού.
• Το 2017, η εξέγερση στην πόλη Gwangju είναι το πλαίσιο της ταινίας  Οδηγός Ταξί.

Βιβλιογραφία και πηγές

•  Hyung Jeong-im, Φοιτητικά Κινήματα στη Νότια Κορέα, L'Harmattan, 2005.